W erze cyfrowej dane stanowią podstawę działalności przedsiębiorstw, przez co skuteczne zabezpieczanie informacji jest szczególnie istotne. W świecie, w którym zagrożenia cybernetyczne stają się coraz bardziej powszechne, firmy muszą stosować nowoczesne technologie w celu ochrony zasobów informacyjnych. Zasady ostrożnego użytkowania już nie wystarczą.
Kradzież danych w wyniku ataku cybernetycznego to zdarzenie potencjalnie destrukcyjne dla stabilności przedsiębiorstwa. Cyberatak może skutkować utratą poufnych informacji i ich ujawnieniem, wyciekiem danych klientów, a nawet destabilizacją działalności biznesowej. Zagrożenie obejmuje więc nie tylko ujawnienie danych wrażliwych, ale także narażenie reputacji firmy, co może prowadzić do strat finansowych i trwałego uszczerbku dla marki.
Co najgorsze, nie sposób dziś zapobiec atakom poprzez samo przestrzeganie zasad ostrożnego użytkowania zasobów w sieci jak stosowanie VPN-u, programu antywirusowego, weryfikacji dwuetapowej, korzystanie ze stron z certyfikatem SSL czy uważanie na próby phishingu. Zaawansowani hakerzy potrafią tak umiejętnie manipulować sprzętem i dostępami, że jedyną skuteczną zaporą może być kombinacja odpowiednich technologii i strategii zabezpieczania danych w firmie.
Szyfrowanie danych jako ochrona dostępu
Szyfrowanie danych uniemożliwia odczytanie informacji osobom nieuprawnionym poprzez zastosowanie algorytmów kryptograficznych. Zależnie od potrzeb można skorzystać z różnych technologii szyfrowania, które pozwolą na ochronę danych transmitowanych za pośrednictwem sieci, w chmurze oraz tych znajdujących się na fizycznych nośnikach pamięci. Jedną z nich jest symetryczny algorytm AES (Advanced Encryption Standard), który został przyjęty jako standard przez amerykański Narodowy Instytut Standaryzacji i Technologii (NIST) i jest szeroko wykorzystywany w różnych aplikacjach i systemach, włączając oprogramowanie do szyfrowania danych, protokoły sieciowe oraz kryptografię komunikacyjną.
AES działa na zasadzie zamiany danych wejściowych (ang. plain text) na zaszyfrowane dane wyjściowe (szyfrogramy) za pomocą klucza szyfrującego. Klucz ten jest generowany w sposób, który umożliwia efektywne przekształcenie informacji wejściowych w zaszyfrowane wyjściowe oraz odwrotną operację deszyfrowania przy użyciu tego samego klucza (stąd określenie „algorytm symetryczny”).
Algorytm AES zapewnia wysoki poziom bezpieczeństwa. Jego klucze mogą mieć różną długość, co pozwala na elastyczne dostosowanie stopnia zabezpieczeń do potrzeb. Szyfrowanie AES może być stosowane w trybach pracy ECB (Electronic Codebook), CBC (Cipher Block Chaining), CFB (Cipher Feedback) oraz OFB (Output Feedback), co dodatkowo zwiększa jego wszechstronność i skuteczność w różnych scenariuszach stosowania. Ponadto AES cechuje wysoka wydajność i małe zużycie zasobów obliczeniowych, co sprawia, że jest świetną metodą szyfrowania danych w systemach, dla których efektywność jest szczególnie istotna. W kontekście bezpieczeństwa danych przedsiębiorstwa zastosowanie szyfrowania AES może skutecznie chronić przechowywane wrażliwe dane i informacje poufne, zapewniając spokój ducha użytkownikom i administratorom systemów w obliczu coraz bardziej zaawansowanych zagrożeń cybernetycznych.
RSA (algorytm Rivesta-Shamira-Adlemana) jest z kolei algorytmem asymetrycznym, co oznacza, że wykorzystuje dwa klucze: publiczny i prywatny. Najważniejsze w tej metodzie jest to, że proces odczytywania danych jest praktycznie niemożliwy do przeprowadzenia bez dostępu do klucza prywatnego. Zabezpieczenie algorytmem RSA opiera się na złożoności matematycznej, szczególnie na trudności w rozkładzie dużych liczb na czynniki pierwsze. Klucz publiczny i klucz prywatny są generowane jako pary liczb: jeden do szyfrowania, drugi do deszyfrowania. Ten pierwszy jest udostępniany publicznie, podczas gdy klucz prywatny powinien być znany jedynie jego właścicielowi. W przedsiębiorstwie szyfrowanie RSA znajduje zastosowanie w zabezpieczaniu informacji poufnych, transakcji online oraz komunikacji pomiędzy różnymi jednostkami biznesowymi.
Kolejną powszechnie stosowaną technologią jest end-to-end encryption (E2EE), która zapewnia pełne bezpieczeństwo komunikacji między dwoma punktami końcowymi. Dane są szyfrowane na urządzeniu nadawcy i pozostają zakodowane podczas transmisji, aż do momentu dotarcia do adresata, gdzie są odszyfrowywane. Charakterystyczną cechą E2EE jest to, że żadna z pośrednich platform komunikacyjnych, ani nawet same firmy świadczące usługi nie mają dostępu do kluczy prywatnych, które są potrzebne do odczytania informacji. To oznacza, że nawet dostawca usług nie ma dostępu do przesyłanej zawartości.
W przypadku przedsiębiorstw end-to-end encryption staje się coraz bardziej przydatne, zwłaszcza w przekazywaniu poufnych informacji dotyczących firmy lub klientów drogą sieciową. Dzięki E2EE spółki mogą zabezpieczyć swoją komunikację wewnętrzną i zewnętrzną, chroniąc wrażliwe dane przed nieautoryzowanym dostępem. Technologia ta pomaga w przestrzeganiu przepisów rodo, które nakładają na przedsiębiorstwa obowiązek zapewnienia odpowiednio wysokiego poziomu ochrony danych osobowych. Warto jednak pamiętać, że E2EE nie jest uniwersalnym rozwiązaniem. Choć zapewnia wysoki poziom poufności, może utrudniać niektóre procesy związane z kontrolą treści czy zapobieganiem nadużyciom. Dlatego firmy powinny stosować E2EE w celu zaspokojenia specyficznych potrzeb dotyczących zapewnienia cyberbezpieczeństwa.
„Wiele urządzeń przeznaczonych dla przedsiębiorstw oferuje wbudowane mechanizmy szyfrowania danych, bez potrzeby wdrażania tych rozwiązań przez użytkownika. Wśród takich produktów szczególne znaczenie mają dyski serwerowe oraz profesjonalne dyski konsumenckie i przenośne, które często są wyposażone w zaawansowane technologie kodujące. Dla przykładu Samsung w swojej ofercie ma dwa modele dysków DCT: PM9A3 oraz PM893. Po zainstalowaniu oprogramowania Samsung Magician 8.0 można włączyć w nich funkcję zabezpieczenia zawartości kluczem AES w wariancie, co warto podkreślić, 256-bitowym” – mówi Maciej Kamiński, dyrektor Samsung Memory w Polsce i regionie CEE. „Wspomniany standard obejmuje szyfrowanie 128-, 192- lub właśnie 256-bitowe. Wartości te oznaczają liczbę bitów klucza w każdym z bloków kodowania i dekodowania. Dla każdego dodanego bitu liczba możliwych kluczy podwaja się. W efekcie oznacza to, że szyfrowanie 256-bitowe przekłada się na liczbę 2 do potęgi 256. Z kolei każdy bit klucza ma inną liczbę rund (jest to proces przekształcania zwykłego tekstu w wariant zaszyfrowany). W przypadku szyfrowania 256-bitowego jest to 14 rund. W związku z tym szansa, że haker znajdzie poprawną sekwencję 256 bitów, które zostaną zaszyfrowane 14 razy, jest wręcz nieprawdopodobna. Jednocześnie należy zdać sobie sprawę z czasu i mocy obliczeniowej niezbędnych do wykonania takiej operacji” – wyjaśnia Maciej Kamiński.
Dodatkowo systemy zarządzania bazami danych (DBMS) często oferują funkcje umożliwiające zaszyfrowanie przechowywanych danych na poziomie kolumny lub całej bazy danych. W przypadku systemów operacyjnych takich jak Windows czy macOS istnieją narzędzia do szyfrowania dysków, które pozwalają na zabezpieczenie całej ich zawartości przed nieautoryzowanym dostępem.
Produkty do zarządzania infrastrukturą IT takie jak firewalle, systemy wykrywania i zapobiegania włamaniom (IDS) czy systemy kontroli dostępu również często wykorzystują mechanizmy szyfrowania do zabezpieczenia transmisji danych oraz przechowywania poufnych informacji z wykorzystaniem hasła czy kluczy dostępu. Przyczynia się to do znacznego zwiększenia poziomu bezpieczeństwa informacji przechowywanych przez firmy. Dzięki temu nawet w przypadku fizycznego dostępu do tych nośników przez nieuprawnione osoby informacje są chronione przed odczytem i niepożądanym wykorzystaniem. Wiele narzędzi do zarządzania hasłami, programów do tworzenia backupu danych czy aplikacji do komunikacji biznesowej oferuje wbudowane mechanizmy szyfrowania, które pomagają chronić poufne informacje. Dlatego też warto zwrócić uwagę na ten aspekt przy wyborze oprogramowania biznesowego z powyższych kategorii.
Ponieważ żadna ze wspomnianych technologii szyfrowania nie jest panaceum na cyberataki, szeroko stosowanym rozwiązaniem są zabezpieczenia wielopoziomowe. Polegają one na zastosowaniu kilku warstw ochrony, co ogranicza ryzyko nieuprawnionego dostępu do danych. Na warstwy te mogą składać się poza szyfrowaniem także monitorowanie aktywności, IDS-y, kontrola dostępu, firewall czy oprogramowanie antywirusowe. Warstwy zabezpieczeń wielopoziomowych współpracują, wzmacniając się nawzajem. Taka wielopoziomowa struktura zabezpieczeń ma na celu nie tylko zapobieganie atakom, ale także zapewnienie możliwości reakcji, identyfikacji ich źródeł i minimalizacji skutków incydentów związanych z bezpieczeństwem danych.
Kluczowy element ochrony przed utratą danych
Poza ochroną przed wyciekiem ważne jest również zapobieganie przed utratą danych. O ile pozbawienie przedsiębiorstwa danych z reguły nie naraża go na odpowiedzialność karną ani nie szkodzi reputacji, o tyle może znacznie zaburzyć procesy, pozbawić firmę istotnych informacji, a nawet doprowadzić do strat finansowych.
„Kopie zapasowe rzeczywiście tworzą fundament bezpieczeństwa informacji w każdym przedsiębiorstwie. Istotne jest nie tylko regularne ich wykonywanie, lecz także przechowywanie w różnych miejscach zarówno lokalnie, jak i w chmurze, by zminimalizować ryzyko całkowitej utraty danych. Mówiąc o tej ostatniej, czyli backupie w usłudze, jego skuteczność zależy od możliwości serwerów operatora oraz zastosowanych nośników danych. Pakiety biurowe online czy programy do szybkiej obróbki grafiki – wszędzie tam znaczenie ma jakość zastosowanych pamięci masowych” – komentuje Maciej Kamiński. „Zaleca się utrzymywanie co najmniej trzech kopii zapasowych istotnych plików, gdyż nawet najbardziej niezawodne rozwiązania chmurowe czy nośniki mogą zawieść, zaginąć lub ulec zniszczeniu. W przypadku dużych firm z własnym data center, aby zabezpieczyć zapasowe centrum przed wszelkimi zagrożeniami, warto umieścić je nie tyle w innym miejscu, co w innym regionie” – komentuje Maciej Kamiński.
Jak zauważa dyrektor działu pamięci firmy Samsung, rozwiązania oparte na chmurze, choć wygodne i powszechnie wykorzystywane, nie są wolne od potencjalnych zagrożeń. Zdarzają się awarie systemów chmurowych oraz niezależne od przedsiębiorstwa incydenty bezpieczeństwa, które mogą prowadzić do utraty danych. Z drugiej strony trwałość dysków twardych jest uzależniona od technologii (dyski SSD będą bardziej odporne na uszkodzenia mechaniczne niż HDD) i jakości wykonania oraz prawidłowego użytkowania. Według raportu BackBlaze z 2021 r. w ciągu pierwszego kwartału odnotowano awarie jedynie dwóch z 1518 nośników SSD. W przypadku HDD uszkodzeniu uległy już 44 z 1669 działających dysków. Tym samym wskaźnik AFR (ang. Annualized Failure Rates, roczny współczynnik awaryjności) wyniósł 0,58% w przypadku SSD i aż 10,56% dla HDD. W praktyce oznacza to, że używanie nośników SSD w zastosowaniach serwerowych jest po prostu lepszym rozwiązaniem – także ze względu bezpieczeństwa przechowywania danych.
„Kontrolowanie stanu dysku jest istotnym elementem strategii zapobiegania nagłej utracie danych nawet podczas pracy na wysokiej klasy sprzęcie. W tym kontekście zainstalowanie oprogramowania takiego jak Samsung Magician 8.0 odgrywa kluczową rolę. Dzięki ciągłemu dostarczaniu informacji o stanie dysku aplikacja pozwala użytkownikowi na szybkie wykrycie nieprawidłowości i adekwatną reakcję. Oznacza to uniknięcie nieoczekiwanej utraty danych, a także zapewnienie odpowiedniej opieki nad przechowywanymi plikami w przypadku, gdy zbliża się koniec żywotności lub gwarancji nośnika” – dodaje Maciej Kamiński.
Technologia RAID (Redundant Array of Independent Disks) umożliwia tworzenie kopii danych na wielu dyskach twardych w jednym systemie, co minimalizuje ryzyko utraty informacji w przypadku awarii jednego z nich. Jest to powszechne i słuszne rozwiązanie w środowiskach przedsiębiorstw, dla których wysoka dostępność i niezawodność są kluczowe dla ich działalności. Systemy RAID są często stosowane w serwerach plików, bazach danych oraz wszędzie tam, gdzie ważne jest utrzymanie ciągłości działania nawet w przypadku awarii sprzętu.
Współczesne rozwiązania RAID oferują także zaawansowane funkcje, takie jak automatyczne odtwarzanie danych, możliwość rozbudowy tablicy dysków oraz zarządzanie nośnikami na poziomie sprzętowym lub programowym. Dzięki temu przedsiębiorstwa mogą dostosować konfigurację RAID do swoich specyficznych potrzeb, zapewniając optymalne połączenie niezawodności, wydajności i elastyczności w zarządzaniu danymi.
Niezbędne działania
Bezpieczeństwo danych stało się nieodłącznym aspektem działalności każdej organizacji. Powyższe strategie i narzędzia są przydatne, a niektóre z nich nawet niezbędne, aby zapewnić ciągłość działania wielu przedsiębiorstw, a w szczególności tych opartych na danych, systemach i informacjach posiadanych przez organizację. Pamiętajmy jednak, że ochrona danych wymaga nieustannej uwagi, inwestycji w zaawansowane technologie oraz świadomości, aby efektywnie przeciwdziałać różnorodnym zagrożeniom cyfrowym.
Autor
Aleksandra Stępień
Autorka jest specjalistką komunikacji z pasją do nowych technologii i innowacji w branży IT. Jej zainteresowania skupiają się na rozwoju sztucznej inteligencji oraz dynamice zmian w sektorze technologicznym.
